{Emagazine} - Văn hóa con người Hoa Lư- "mã định danh" để hội nhập thế giới

Ninh Bình, vùng đất ngàn non, đã qua bao cuộc bể dâu nhưng vẫn còn lưu dấu những bước chân của tiền nhân, đánh dấu những điểm mốc quan trọng về lịch sử nhân loại, lịch sử quốc gia dân tộc Việt Nam. Năm 2014, Tràng An được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, đây chính là dấu mốc quan trọng, đột phá về nhận thức, trong việc quản trị địa phương và phát triển các sản phẩm du lịch. Những giá trị của Di sản này được phát huy, trở thành nguồn tài nguyên vô giá, có sức hấp dẫn mạnh mẽ, là nguồn lực nội sinh và động lực quan trọng để Ninh Bình vươn lên phát triển trong thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế. Điều này rất phù hợp và có nhiều điểm tương đồng với các giá trị và triết lý phát triển của UNESCO. 

Di sản Tràng An như "viên ngọc quý" của nhân loại đã trở thành trái tim, khơi lại mạch nguồn, duy trì nhịp đập từ quá khứ đến hiện tại, là "tấm vé thông hành" cho Ninh Bình bước vào thời kỳ hội nhập. PGS.TS. Lâm Bá Nam, Chủ tịch Hội Dân tộc học và Nhân học Việt Nam cho rằng: Quần thể danh thắng Tràng An là danh lam độc đáo, đặc sắc và đặc biệt hơn là gắn liền với quá trình quần tụ trên mảnh đất này từ hàng vạn năm trước. Chính yếu tố di sản văn hóa đã tạo nên sự hấp dẫn đặc biệt đối với khách tham quan, các nhà khoa học trong và ngoài nước.

Chính vì thế, tại Hội thảo Khoa học quốc tế "Phát huy vai trò, giá trị Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới Quần thể danh thắng Tràng An trong xây dựng đô thị di sản thiên niên kỷ và kết nối các thành phố di sản thế giới" ông Paul Dingwall, chuyên gia IUCN Wellington, New Zealand đề nghị: Địa phương và các cơ quan quản lý Di sản Thế giới của Việt Nam xem xét thực hiện việc đánh giá phân tích chi phí - lợi ích toàn diện đối với Di sản Tràng An, vì nó có thể mang lại những kết quả đáng ngạc nhiên và thu được lợi ích tài chính. Một Công viên Địa chất toàn cầu cho Ninh Bình, một cách rất hứa hẹn để nâng cao giá trị và vị thế của Tràng An là tham gia Mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu của UNESCO.

Bên cạnh các giá trị về kinh tế thì cao hơn nữa bà Simona Mirela Miculescu, Chủ tịch Đại hội đồng UNESCO lần thứ 42 tại Kỷ niệm 10 năm Tràng An được ghi danh là Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới đã khẳng định: "Trong kỷ nguyên với nhiều thay đổi nhanh chóng trên toàn cầu, khi những biến động về xã hội và lợi ích khác nhau thường khiến chúng ta cảm thấy trở nên lạc lõng, thì các mối quan hệ hợp tác để bảo vệ Tràng An lại trở thành cầu nối, thúc đẩy đối thoại và sự hiểu biết giữa các cộng đồng xã hội và người dân trên toàn thế giới". 

Theo TS. Vũ Thế Long, nguyên Trưởng ban Nghiên cứu con người và môi trường thuộc Viện Khảo cổ học Việt Nam, "Tràng An danh thắng chính là Tràng An", chứ không phải "Quế Lâm của Việt Nam", cũng không phải "Hạ Long trên cạn" như một số người hay ví von. Bởi lẽ, Tràng An có những giá trị đặc biệt, riêng có; việc gìn giữ và phát huy những giá trị địa chất, địa mạo, văn hóa, lịch sử là trách nhiệm của chính quyền địa phương, người dân Ninh Bình nói riêng và người dân cả nước nói chung.

Nỗ lực thực hiện những cam kết cũng như tích cực hưởng ứng ý tưởng khởi tạo của UNESCO về những vấn đề mới mẻ của nhân loại, mang giá trị nhân văn và tầm nhìn phát triển bền vững vì con người, vì các quốc gia, dân tộc và một thế giới tốt đẹp hơn, Ninh Bình đã lựa chọn cho mình một "lối đi riêng". Đó là phấn đấu trở thành thành phố trực thuộc Trung ương mang đặc trưng của Đô thị di sản thiên niên kỷ, thành phố sáng tạo. Qua đó, thể hiện sức mạnh mềm, kết hợp giữa bảo vệ di sản và các nguồn lực văn hóa trên cơ sở phát huy các giá trị di sản thế giới Tràng An là lợi thế căn bản, nguồn lực, động lực chủ yếu. Điều này không chỉ phù hợp với xu thế chung của thế giới mà còn thể hiện trách nhiệm của Ninh Bình cũng như Việt Nam trong việc bảo tồn các giá trị di sản; đồng thời khơi thông nguồn lực từ tài nguyên di sản phục vụ phát triển kinh tế, tạo sức hút, sức cạnh tranh quốc gia trên trường quốc tế.

Việc Ninh Bình lựa chọn con đường phát triển trở thành đô thị với tính chất là đô thị di sản thiên niên kỷ bao chứa cả Thành phố di sản thế giới và Thành phố sáng tạo, tựa vào Quần thể danh thắng Tràng An về kinh tế và du lịch di sản là con đường khó, chưa từng có tiền lệ. 

Tuy nhiên  hoàn toàn phù hợp với xu thế phát triển đô thị trên thế giới là hướng đến mô hình đô thị có hàm lượng văn hóa cao, có đời sống đô thị giầu tính nhân văn, có thiên nhiên trong lành, có nhịp sống hợp lý, làm giàu bằng kinh tế tri thức. Thương hiệu "đô thị di sản" mang lại danh dự, uy tín và cả cơ hội phát triển kinh tế - xã hội. 

Với cách tiếp cận và lý giải về ADN cho sự lựa chọn của Ninh Bình, TS. Nguyễn Thị Hậu, Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng: Từ những yếu tố tự nhiên - lịch sử - văn hóa trên có thể nhận thấy 3 ADN tạo nên bản sắc Ninh Bình: Tính chuyển tiếp của địa hình tự nhiên và lịch sử; Tính kết nối linh hoạt của tự nhiên, văn hóa; Tính đa dạng, hòa hợp của cộng đồng dân cư. Do đó, ba ADN của Ninh Bình là những điều kiện cơ bản, là cơ sở lịch sử - xã hội để xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Ninh Bình nói chung, đồng thời giảm thiểu và tránh được những nguy cơ làm tổn hại và phá hủy di sản văn hóa vật thể, phi vật thể. Trong bối cảnh xã hội mới, nhận rõ bản sắc truyền thống là cách thức đảm bảo cho quá trình phát triển đồng thời với bảo tồn di sản, tài nguyên. Nghiên cứu chuyển biến và tích hợp những ADN lịch sử - văn hóa vào xây dựng Đô thị thiên niên kỷ, chắc chắn Ninh Bình sẽ bảo toàn và phát triển một di sản độc đáo và bền vững.

Tự hào và tin tưởng Ninh Bình sẽ vươn lên trở thành một trung tâm lớn về du lịch, công nghiệp văn hóa, kinh tế di sản quốc gia và quốc tế, thành phố trực thuộc Trung ương với đặc trưng, giá trị cốt lõi là đô thị di sản thiên niên kỷ, thành phố sáng tạo, đóng góp vào sự thịnh vượng chung của Việt Nam và thế giới. Bà Simona Mirela Miculescu, Chủ tịch Đại hội đồng UNESCO lần thứ 42 bày tỏ: hãy cùng nhau đảm bảo rằng văn hóa - với vai trò là một lợi ích chung của công chúng - sẽ được trân trọng trong hành động chung của chúng ta như một lời cam kết mạnh mẽ! Tôi mong rằng giai đoạn mười năm tiếp theo trong chương sử của Tràng An sẽ tiếp tục được viết nên bằng hoạt động hợp tác, bảo tồn và một tầm nhìn chung về một tương lai tươi sáng, bền vững hơn cho tất cả mọi người.