Mỹ cắt giảm 90% hợp đồng viện trợ nước ngoài của USAID

Trong hồ sơ gửi tòa án ngày 26/2 liên quan đến một vụ kiện liên bang, chính quyền Tổng thống Trump cho biết đã đưa ra quyết định về việc chấm dứt hầu hết các hợp đồng viện trợ nước ngoài của Mỹ. Cụ thể, chính quyền Tổng thống Trump cho biết sẽ hủy 5.800 trong số 6.200 hợp đồng dài hạn của USAID, với mức cắt giảm ngân sách viện trợ lên tới 54 tỷ USD. Ngoài ra, 4.100 trong số 9.100 khoản tài trợ của Bộ Ngoại giao cũng sẽ bị cắt giảm, tương đương 4,4 tỷ USD tiền viện trợ. Các khoản cắt giảm này đã được Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio, quyền Giám đốc USAID, xem xét.

Phản hồi trên được đưa ra sau khi thẩm phán liên bang yêu cầu chính quyền Tổng thống Trump giải phóng khoảng 2 tỷ USD viện trợ nước ngoài đã được phê duyệt nhưng bị đóng băng.

Ban đầu, Thẩm phán Amir H. Ali của Tòa án ở thủ đô Washington ngày 13/2 đã ban hành lệnh cấm tạm thời (TRO), yêu cầu chính quyền Tổng thống Trump giải phóng ngân sách dành cho các khoản vay và hợp đồng đã bị đóng băng theo lệnh của Tổng thống. Tuy nhiên, các tổ chức phi lợi nhuận và nhà thầu phản đối lệnh đóng băng viện trợ đã nhiều lần phàn nàn với thẩm phán rằng chính phủ chậm trễ trong việc thực hiện nghĩa vụ thanh toán. Điều này buộc Thẩm phán Ali phải ra lệnh tiếp tục giải ngân trước 23h59 ngày 26/2 theo giờ địa phương. 

Tuy nhiên, văn bản mà chính quyền Tổng thống Trump nộp lên tòa án tuyên bố "không thể" đáp ứng thời hạn trên. Để củng cố lập luận của mình, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã đệ trình tuyên bố của quyền Phó giám đốc Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) và Giám đốc viện trợ nước ngoài tại Bộ Ngoại giao Pete Marocco, trong đó cho biết các khoản thanh toán theo yêu cầu sẽ mất "nhiều tuần". 

Trong diễn biến mới nhất, Chánh án John Roberts tại Tòa án Tối cao Mỹ ngày 26/2 đã tạm hoãn lệnh của thẩm phán Ali yêu cầu chính quyền Trump phải giải ngân khoản 2 tỷ USD tiền viện trợ nước ngoài bị đóng băng.  Tổng thống Trump và tỷ phú Elon Musk, người phụ trách kế hoạch tinh gọn và cắt giảm chi tiêu của DOGE, đã kiên quyết theo đuổi chiến lược cắt giảm viện trợ nước ngoài, coi đây là một phần trong nỗ lực giảm quy mô chính phủ liên bang.

Cả hai đều cho rằng các dự án của USAID thúc đẩy một chương trình nghị sự tự do và là một sự lãng phí ngân sách. Vào ngày 20/1, Tổng thống Trump đã ra lệnh tiến hành rà soát các chương trình viện trợ nước ngoài của Mỹ trong vòng 90 ngày để xác định các chương trình nào có thể tiếp tục, đồng thời đình chỉ ngay lập tức tất cả các khoản tài trợ viện trợ quốc tế.

Quyết định này đã khiến hàng nghìn chương trình do Mỹ tài trợ ở nước ngoài bị tạm dừng, với nhiều nhân viên USAID bị sa thải như một phần trong kế hoạch tinh gọn và cắt giảm chi tiêu của Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE). 

Giới quan sát nhận định  đợt cắt giảm lớn như trên sẽ khiến hầu hết các dự án của USAID có nguy cơ không thể tiếp tục. Động thái này cho thấy sự thay đổi lớn so với chính sách viện trợ nước ngoài kéo dài hàng thập kỷ của Mỹ, vốn thường được coi là một cách để ổn định các nước và nền kinh tế khác, từ đó xây dựng các mối quan hệ quốc tế có lợi cho lợi ích quốc gia.