Bước then chốt về sáp nhập

Trên thực tế, sau khi khẩn trương, quyết liệt hoàn thành cơ bản việc sắp xếp, tinh gọn đầu mối các cơ quan, bộ, ngành gắn với tinh giản biên chế từ cuối năm 2024 đến nay, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã thống nhất chủ trương nghiên cứu định hướng sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã; thực hiện mô hình địa phương 2 cấp (tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể) bảo đảm tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Đây thực sự là một bước đi mang tính lịch sử, tác động sâu rộng tới không chỉ hệ thống chính trị mà còn tới toàn thể người dân cả nước và cần thiết có sự chung sức, đồng lòng để đi đến thành công.

Triển khai Kết luận số 127-KL/TW ngày 28/2/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Đảng ủy Chính phủ đã xây dựng Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp để trình xin ý kiến Bộ Chính trị. Theo dự thảo Đề án, sau sắp xếp, chính quyền địa phương sẽ có hai cấp là cấp tỉnh và cấp cơ sở; số lượng đơn vị hành chính cấp tỉnh giảm gần 50%, đơn vị hành chính cấp cơ sở giảm khoảng hơn 70% so với hiện nay.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà thông tin, sau cuộc họp của Bộ Chính trị, số lượng đơn vị hành chính cấp tỉnh phải sắp xếp, sáp nhập đã rõ; đồng thời cũng rõ mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Bộ trưởng cũng cho biết, tới đây sẽ tổ chức lại quy mô chỉ còn khoảng 2.000 xã từ số lượng 10.035 xã hiện nay, mỗi xã “gần như là một huyện nhỏ”.

Trong khi đó, theo Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình, Trưởng Ban Chỉ đạo thực hiện sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, Đề án của Đảng ủy Chính phủ đề xuất khi bỏ cấp huyện thì khoảng 1/3 nhiệm vụ huyện đang đảm nhiệm sẽ chuyển lên tỉnh, 2/3 chuyển xuống cấp xã - cấp cơ sở…

Có thể thấy, công việc sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh và tổ chức chính quyền địa phương hai cấp đang được triển khai rất khẩn trương, theo đúng phương châm “vừa chạy vừa xếp hàng” của Kết luận số 127-KL/TW. Dự kiến đến giữa tháng 4/2025, Đảng ủy Chính phủ sẽ báo cáo Ban Chấp hành Trung ương sau khi tổng hợp ý kiến của các bộ, ngành, địa phương về Đề án. Sau đó sẽ có một hội nghị toàn quốc để triển khai sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh và sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp xã.

“Hiện nay là thời điểm, thời cơ; là sự cấp thiết, là đòi hỏi tất yếu khách quan cho cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị để bộ máy hoạt động hiệu lực, hiệu quả hay chưa? Câu trả lời là: Không thể chậm trễ hơn được nữa”. Xin nhắc lại khẳng định của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW hồi đầu tháng 12/2024, để thấy rằng chủ trương sáp nhập tỉnh, xây dựng địa phương hai cấp là công việc tiếp nối của tinh gọn bộ máy và cấp thiết phải thực hiện, ngay bây giờ chứ không phải là thời điểm nào khác.

Sáp nhập tỉnh, bỏ cấp huyện, tinh gọn cấp xã thực sự là công việc hệ trọng của quốc gia, dân tộc, có tác động rất lớn tới từng người dân. Đây không chỉ là vấn đề liên quan đến hệ thống chính trị, đến công tác cán bộ, mà còn là câu chuyện lịch sử, văn hóa… Đơn giản nhất là sự thay đổi một tên gọi thôi cũng khó tránh khỏi tâm tư, vì đó có thể là một sự quen thuộc, thân thiết với người dân hằng thập kỷ qua hoặc hơn thế nữa. Hay một vấn đề quan trọng là phải sửa đổi Hiến pháp và rà soát toàn bộ văn bản pháp luật để chỉnh sửa cho phù hợp với mô hình quản lý mới…

Như vậy để thấy, sáp nhập tỉnh, thực hiện mô hình chính quyền 2 cấp là công việc vô cùng khó khăn, phức tạp. Vậy nên, Đảng ta đã xác định tinh thần và quyết tâm chính trị cao nhất để thực hiện nhiệm vụ đặc biệt này. “Việc gì có lợi cho dân, ta phải hết sức làm” và phải quyết tâm cao nhất để sớm hoàn thành - như tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”.

Ở đây, “có lợi cho dân” được thấy rõ ở việc sáp nhập tỉnh và tổ chức chính quyền địa phương hai cấp sẽ tạo không gian phát triển mới cho địa phương, vùng và đất nước; khắc phục triệt để tình trạng chia cắt về địa bàn; cắt giảm tổ chức trung gian cồng kềnh, đưa chính quyền đến gần dân, sát dân hơn. Đây thực sự là tư duy đổi mới mạnh mẽ, “cởi trói” về mặt thể chế, kiến tạo thể chế phát triển phù hợp với yêu cầu hiện nay.

Một điểm “có lợi cho dân” nữa là công cuộc tinh gọn bộ máy về lâu dài sẽ giúp tiếp tục giảm chi thường xuyên, từ đó tạo nguồn lực cho đầu tư phát triển. Đơn cử, Thủ tướng Chính phủ mới đây đã giao Bộ Tài chính hướng dẫn tiết kiệm thêm 10% chi thường xuyên tăng thêm năm 2025 để bổ sung đầu tư cho tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng. Trong thời gian sắp tới, chúng ta cũng sẽ cần nguồn lực rất lớn để thực hiện các dự án đặc biệt quan trọng: Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận… Đây đều là những dự án có tính chất bệ phóng cho sự phát triển bứt phá của đất nước. Vậy nên, tiết kiệm, chống lãng phí cũng là một đòi hỏi tất yếu.

Nhìn từ việc sắp xếp, tinh gọn các cơ quan, bộ, ngành từ Trung ương đến địa phương vừa qua, có thể thấy sự ủng hộ của người dân là rất lớn. Ngay cả những “người trong cuộc” cũng đồng thuận với chủ trương của Đảng cũng như cách thức tổ chức thực hiện hợp lý, hợp tình, nhân văn, nên đều sẵn sàng vì đại cục. Đó chính là cơ sở để chúng ta vững tin rằng “bước then chốt” vào lúc này - sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp - sẽ đạt được thành công trước thềm kỷ nguyên mới.