Khơi dậy đam mê sáng tạo khoa học trong thanh, thiếu niên và nhi đồng

Sân chơi nhiều sức hút

Cuộc thi Sáng tạo thanh, thiếu niên và nhi đồng tỉnh Ninh Bình (gọi tắt là Cuộc thi), là hoạt động sáng tạo khoa học và công nghệ của tuổi trẻ diễn ra thường niên mỗi năm một lần, nhằm khơi dậy tiềm năng và phát huy tư duy sáng tạo của thanh, thiếu niên và nhi đồng, giúp các em trau dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng sáng tạo, ước mơ trở thành nhà sáng chế trong tương lai; thúc đẩy phong trào thi đua học tập, lao động sáng tạo, đồng thời Cuộc thi còn là nơi hội tụ những tài năng sáng tạo, sân chơi trí tuệ của lứa tuổi học sinh, góp phần phát triển kinh tế-xã hội, thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá quê hương, đất nước.

Trên cơ sở thể lệ, kế hoạch của Ban tổ chức Cuộc thi cấp tỉnh, Ban tổ chức Cuộc thi các huyện, thành phố đã ban hành thể lệ và kế hoạch triển khai cụ thể tới các trường học trên địa bàn. 100% nhà trường triển khai cuộc thi và tổ chức tuyên truyền về thể lệ, mục đích và ý nghĩa của Cuộc thi để các em hiểu rõ và hưởng ứng tham gia. Tổ chức đôn đốc, kiểm tra, hướng dẫn, khuyến khích, động viên các em hoàn thiện ý tưởng, hồ sơ, mô hình, sản phẩm tham dự Cuộc thi.

Các trường đã tổ chức tuyên truyền triển khai Cuộc thi thông qua các buổi họp Hội đồng giáo dục, họp giáo viên chủ nhiệm, sinh hoạt Đoàn, Đội, tổ chức hướng dẫn cho tác giả, đồng tác giả hoàn thiện mô hình, sản phẩm theo ý tưởng; thành lập Ban giám khảo, tiến hành chấm và tổ chức trao giải để khích lệ các em học sinh. Năm nay, số lượng mô hình, sản phẩm dự thi tăng so với năm trước, với 1.962 mô hình, sản phẩm dự thi.

Chỉ sau thời gian phát động, Ban tổ chức Cuộc thi các huyện, thành phố đã tiếp nhận các mô hình, sản phẩm tham dự cuộc thi từ các trường học trên địa bàn, tiến hành chấm điểm, đánh giá, xếp loại các mô hình, sản phẩm tham dự, lựa chọn và hoàn thiện các mô hình, sản phẩm tiêu biểu tham dự cuộc thi cấp tỉnh.

Đến tháng 5/2024, Ban tổ chức Cuộc thi đã tiếp nhận được 223 mô hình, sản phẩm từ Ban tổ chức cuộc thi các huyện, thành phố tham dự. Kết quả tại vòng sơ loại đã đánh giá, lựa chọn được 87/223 mô hình, sản phẩm có chất lượng vào vòng chung khảo và lựa chọn  63/87 mô hình, sản phẩm đoạt giải cao để trao giải. Các mô hình, sản phẩm dự thi tập trung vào các lĩnh vực như: Các giải pháp kỹ thuật nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế số, các dụng cụ sinh hoạt gia đình và đồ chơi trẻ em, đồ dùng dành cho học tập, sản phẩm thân thiện với môi trường, phần mềm tin học.

Là đơn vị chủ trì, những năm qua, Liên hiệp Các hội khoa học và kỹ thuật tỉnh Ninh Bình đã phối hợp chặt chẽ với các sở, ban, ngành, đoàn thể tổ chức thành công 15 lần Cuộc thi. Nhiều mô hình, sản phẩm đã đoạt giải thưởng tại Cuộc thi Sáng tạo thanh, thiếu niên và nhi đồng toàn quốc, đoạt nhiều Huy chương tại các triển lãm quốc tế được tổ chức ở các nước, vùng lãnh thổ như: Malaixia, Inđônêxia, Đài Loan, Thái Lan… Các mô hình/sản phẩm đoạt giải cao trong Cuộc thi toàn quốc và quốc tế được Quỹ Khuyến học, khuyến tài Đinh Bộ Lĩnh khen thưởng hằng năm.

Ông Phạm Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch Thường trực Liên hiệp Các hội khoa học và kỹ thuật tỉnh cho biết: Trải qua 15 lần tổ chức, Cuộc thi Sáng tạo thanh, thiếu niên và nhi đồng đã trở thành phong trào thường xuyên và ngày càng có sức lan tỏa sâu rộng với những mô hình, sản phẩm đạt được đã khẳng định năng lực tư duy, tiềm năng trí tuệ, đổi mới sáng tạo, khả năng chiếm lĩnh tri thức khoa học, khả năng làm chủ bản thân, tự nhiên và xã hội của giới trẻ ngày càng được nâng lên. Các mô hình, sản phẩm dự thi năm nay chất lượng được nâng lên và một số sản phẩm có khả năng ứng dụng vào thực tiễn cuộc sống. 

Nhiều mô hình có tính ứng dụng cao

Theo đánh giá của Ban tổ chức, Cuộc thi năm nay có nhiều mô hình, sản phẩm có tính ứng dụng cao trong thực tế cuộc sống. Đặc biệt, Cuộc thi lần này có những mô hình, sản phẩm ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo vào cuộc sống, qua đó thể hiện được tính mới, tính sáng tạo, khả năng áp dụng, mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội, nhất là khả năng giải quyết được các yêu cầu trong thực tiễn cuộc sống. Nổi bật như “Hệ thống nhận diện người có hành vi bạo lực bằng công nghệ trí tuệ nhân tạo”.

Hiện nay, tình trạng bạo lực học đường đang có xu thế gia tăng. Theo thống kê, cứ khoảng 5.200 học sinh thì lại có một vụ đánh nhau và khoảng 11.000 học sinh lại có một em phải nghỉ học vì đánh nhau. Tình trạng này đang có dấu hiệu trẻ hóa và mức độ ngày càng nghiêm trọng.

Vì vậy, các em Lã Thị Kim Oanh, Trịnh Thành Nam, Trường THCS Yên Thịnh (Yên Mô) chọn giải pháp “Hệ thổng nhận diện người có hành vi bạo lực bằng công nghệ trí tuệ nhân tạo” nhằm góp phần vào việc giám sát và ngăn chặn bạo lực học đường. Hệ thống nhận diện người có hành vi bạo lực bằng công nghệ trí tuệ nhân tạo được phát triển với mục tiêu cung cấp một công cụ hữu ích cho việc giám sát và phát hiện sớm các hành vi bạo lực trong học đường. Hệ thống này không chỉ cung cấp khả năng nhận diện chính xác, mà còn có khả năng thông báo ngay cho người phụ trách để kịp thời xử lý.

Trong những năm gần đây, quá trình đô thị hóa trên địa bàn thành phố Ninh Bình nói riêng và cả nước nói chung diễn ra rất mạnh mẽ nhưng hệ thống tiêu thoát nước chưa được cải tạo và xây dựng tương xứng. Mặt khác, do tác động của biến đổi khí hậu, những trận mưa lớn lịch sử xuất hiện với tần suất thường xuyên hơn khiến tình hình ngập úng ngày càng gia tăng. Đến với Cuộc thi năm nay, các em Nguyễn Đình Đại Phong, Tống Phương Trà, Tạ Khánh Chi, Lại Anh Thư, Nguyễn Việt Minh Phương, học sinh Trường THCS Trương Hán Siêu (thành phố Ninh Bình) đã đề xuất giải pháp Hệ thống cảnh báo mực nước ngập úng giúp các phương tiện giao thông qua lại an toàn.

Thuyết minh sản phẩm, em Nguyễn Việt Minh Phương cho biết, dựa trên các bài học Vật lý và sự hướng dẫn của thầy giáo bộ môn, chúng em đã có ý tưởng về hệ thống cảnh báo mực nước ngập úng giúp các phương tiện giao thông qua lại an toàn. Hệ thống dùng điện pin mặt trời và ắcquy hoặc pin để đề phòng khi mưa bão to hệ điện lưới bị cắt thì hệ thống vẫn hoạt động bình thường. Hệ thống có thể nhắn tin về trung tâm điều khiển, nhằm mục đích giúp  cho cơ quan quản lý có thể biết được những điểm đang ngập nhiều để có thể bố trí nhân lực xử lý kịp thời.

Sản phẩm có thể được sử dụng trong thực tế tại thành phố Ninh Bình hay một số tỉnh, thành phố thường xuyên xảy ra ngập úng, giúp giảm ách tắc giao thông...

Cuộc thi Sáng tạo thanh, thiếu niên và nhi đồng không chỉ là sân chơi khoa học bổ ích và trí tuệ dành cho học sinh mà còn khơi dậy đam mê nghiên cứu, sáng tạo thông qua việc áp dụng những kiến thức đã học vào thực tiễn với những ý tưởng khoa học mới, mang tính ứng dụng cao. Tham gia Cuộc thi giúp các em thỏa sức đam mê nghiên cứu, sáng tạo khoa học, trở thành những nhà sáng chế trong tương lai.