Lễ hội Báo bản làng Nộn Khê được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Lễ hội Báo bản làng Nộn Khê (xã Yên Từ, huyện Yên Mô) là một trong những lễ hội làng nổi tiếng trên địa bàn tỉnh, về quy mô, diễn trình và một số lễ thức. 

Hội “Báo Bản” nghĩa là báo đáp công đức của tiền nhân, ông cha, những người có công khai khẩn đất đai, lập dựng xóm làng.

Nghi lễ đặc sắc của Lễ hội Báo bản làng Nộn Khê cũng chính là sự thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của văn hóa Việt Nam, góp phần bảo tồn, duy trì bản sắc văn hóa cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

Theo tục lệ cổ truyền, Lễ hội Báo bản làng Nộn Khê diễn ra hàng năm vào ngày 14 tháng Giêng Âm lịch. Vài năm trở lại đây, vì một số lý do, điều kiện, với sự nhất trí cao của toàn thể các vị chức sắc và dân làng nên lễ hội được tổ chức, diễn ra trong hai ngày 13 và 14 tháng Giêng âm lịch. Bởi vậy dù đi đâu, ở đâu, cứ đến ngày 13, 14 tháng Giêng âm lịch - ngày hội làng - là con cháu của làng đều cố gắng về dự hội. Ngoài ra, lễ hội cũng thu hút đông đảo nhân dân và du khách xa gần tham gia.

Các hoạt động diễn ra trong Lễ hội Báo bản làng Nộn Khê gồm phần lễ và phần hội.

Phần lễ của Lễ hội sẽ tổ chức tế, dâng hương tôn vinh công lao của những vị bô lão đã lập nên làng xã và tưởng nhớ đến những vị anh hùng liệt sỹ là con em trong làng đã hy sinh vì chiến tranh. Ngoài ra, Lễ hội Báo bản làng Nộn Khê cũng được tổ chức nhằm mục đích kính báo lên các bậc tổ tiên, Thành Hoàng về sự thành đạt, hiếu học của con em trong làng, điểm lại các thành tích đã đạt được trong năm cũ. 

Phần hội diễn ra sôi động, tươi vui với các hoạt động như: đánh cờ, múa lân, võ vật, biểu diễn văn nghệ các hoạt động thể dục thể thao...

Một nét đặc sắc mà Lễ hội Báo bản ở Nộn Khê còn giữ được đó là hai phiên chợ đêm vào tối ngày 12 và 13 tháng Giêng thu hút hàng nghìn người về dự với nhiều món ăn dân dã mang đậm hương vị quê hương như: bánh đúc, bánh gai, bánh cuốn, bún riêu, bún ốc...

Lễ hội Báo bản được tiến hành vừa nghiêm cẩn, linh thiêng, vừa rộn ràng, ấm áp. Sau những ngày lễ hội, người dân Nộn Khê lại phấn chấn bước vào một mùa làm ăn mới với niềm mong ước “nhân khang, vật thịnh” hơn năm trước.

Lễ hội Báo bản làng Nộn Khê là một trong những sinh hoạt văn hóa tinh thần có ý nghĩa quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân địa phương, có sức ảnh hưởng quan trọng trên địa bàn tỉnh Ninh Bình và các tỉnh lân cận. Lễ hội không chỉ góp phần giáo dục truyền thống văn hóa của địa phương mà còn là nơi hội tụ và lan tỏa tinh thần đoàn kết, gắn bó trong cộng đồng dân cư, cũng là sợi chỉ kết nối các thế hệ người dân địa phương dù đang sinh sống ở bất cứ vùng miền nào. Qua đó góp phần bảo tồn, phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa truyền thống của địa phương.

Như vậy, trong dịp này, tỉnh Ninh Bình có hai lễ hội được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công bố đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là Lễ hội Đền Thánh Nguyễn, huyện Gia Viễn và Lễ hội Báo bản làng Nộn Khê (xã Yên Từ, huyện Yên Mô).