Lễ hội Đền Thánh Nguyễn được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Lễ hội Đền Thánh Nguyễn (xã Gia Tiến và Gia Thắng) diễn ra trong 3 ngày (từ ngày 8-10/3 âm lịch). Lễ hội Đền Thánh Nguyễn được tổ chức hằng năm nhằm tri ân, tưởng nhớ công đức của Thiền sư Nguyễn Minh Không. Ngài là vị thiền sư tài năng, đức độ có nhiều công lao đóng góp đối với đời sống văn hóa, chính trị của Nhà nước Đại Việt thời Lý.

Lễ hội Đền Thánh Nguyễn gồm hai phần lễ và hội. Phần lễ có lễ mở cửa đền, lễ mộc dục, lễ cáo yết, lễ rước bách thần, tế yên vị, dâng hương, rước nước và lễ tạ. Phần hội có phiên chợ làng Điềm, nhiều trò chơi dân gian, trưng bày triển lãm ảnh, giới thiệu tuyến, tour du lịch tìm về cội nguồn cùng nhiều hoạt động văn hóa, thể thao, trình diễn trang phục.

Từ xa xưa, dân gian lưu truyền rằng "Đại Hữu sinh vương, Điềm Dương sinh thánh" để nói về vùng đất địa linh đã sinh ra vua Đinh Tiên Hoàng và Thiền sư Nguyễn Minh Không, vị Quốc sư triều Lý, quê quán ở làng Điềm Giang. Ngôi đền thờ Thiền sư Nguyễn Minh Không - Đền Thánh Nguyễn (thuộc xã Gia Tiến và Gia Thắng) còn tồn tại đến ngày nay.

Nguyễn Minh Không là một vị Thiền sư tài năng, có nhiều công lao đóng góp đối với đời sống chính trị, tư tưởng văn hóa của Đại Việt thời Lý; là một trong số ít các Thiền sư được Đại Việt sử ký toàn thư ghi chép lại. Đặc biệt, năm 1136, Thiền sư chữa khỏi bệnh cho vua Lý Thần Tông, được phong làm Quốc sư. Thiền sư có vai trò quan trọng trong lịch sử Phật giáo thời Lý nói riêng và lịch sử Phật giáo Việt Nam nói chung; được coi là ông tổ y dược và ông tổ nghề đúc đồng.

Những năm gần đây, để gìn giữ nét văn hóa độc đáo, phát huy giá trị lịch sử truyền thống, Lễ hội Đền Thánh Nguyễn được nâng tầm về quy mô và nội dung, không gian tổ chức, trở thành một sinh hoạt tinh thần giàu bản sắc văn hóa dân tộc của đông đảo nhân dân và du khách. 

Lễ hội Đền Thánh Nguyễn được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là niềm tự hào của nhân dân huyện Gia Viễn nói riêng và nhân dân tỉnh Ninh Bình nói chung. Do đó, việc gìn giữ và phát huy giá trị tốt đẹp của Lễ hội Đền Đức Thánh Nguyễn cần được tiếp tục duy trì, thực hành, lưu truyền, tạo sự lan tỏa mạnh mẽ trong đời sống văn hóa tâm linh của nhân dân và du khách thập phương. Qua đó, góp phần khơi dậy truyền thống yêu quê hương, đất nước, lòng tự hào dân tộc cho các thế hệ; nâng cao ý thức, trách nhiệm của các tầng lớp nhân dân trong việc tham gia bảo tồn, phát huy, khai thác giá trị di sản văn hóa, thúc đẩy du lịch phát triển.