Phát triển các khu công nghiệp thế hệ mới: Tạo dư địa cho công nghiệp phát triển bền vững

Trong tốc độ tăng trưởng chung của ngành công nghiệp, các doanh nghiệp trong khu công nghiệp (KCN) chiếm tỷ trọng 70-80%. Điều này minh chứng sự phát triển của các KCN đã, đang và sẽ tiếp tục đóng vai trò, vị trí ngày càng quan trọng, là động lực thúc đẩy tăng trưởng và quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh; là kênh thu hút các nguồn lực đầu tư trong nước và nước ngoài, góp phần cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh, bảo đảm sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp.

Cùng với đổi mới, mở cửa nền kinh tế của đất nước, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chính sách phát triển để các KCN, khu kinh tế hình thành và phát triển. Đối với tỉnh Ninh Bình, từ khi tái lập tỉnh đến nay, công nghiệp luôn là ngành kinh tế chủ lực của tỉnh. Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh đã sớm nhận diện, xác định phát triển các KCN là nhiệm vụ quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế-xã hội, nhằm thu hút đa dạng các nguồn vốn đầu tư trong và ngoài nước, đáp ứng yêu cầu về đổi mới mô hình tăng trưởng của tỉnh theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ, đảm bảo phát triển nhanh và bền vững. Đây là chủ trương rất quan trọng, kịp thời, đáp ứng yêu cầu thực tiễn, từ đó đã tạo sự phát triển mạnh mẽ của ngành công nghiệp, dịch vụ nói riêng và những thành tựu quan trọng, toàn diện về kinh tế-xã hội của tỉnh ta trong những năm qua.

Từ một KCN được thành lập vào năm 2004, đến nay tỉnh Ninh Bình đã có 7 KCN với tổng diện tích 1.472 ha; trong đó 5 KCN đã được thành lập đi vào hoạt động ổn định, cơ bản được lấp đầy, với 122 dự án đầu tư còn hiệu lực, tổng vốn đăng ký 65.485 tỷ đồng, sử dụng trên 36.000 lao động (chủ yếu là người địa phương). Trong đó có 33 dự án FDI, với tổng số vốn đăng ký trên 635 triệu USD, tương đương trên 13.755 tỷ đồng. Các chỉ số về tốc độ lấp đầy, chất lượng các dự án, tính khả thi và hiệu quả của các dự án KCN của tỉnh ở mức khá so với các KCN trong cả nước và khu vực. Các dự án đầu tư vào KCN của tỉnh Ninh Bình phần lớn là các dự án có quy mô lớn như: Nhà máy kính tiết kiệm năng lượng chất lượng cao CFG; Nhà máy xi măng The Vissai; Nhà máy sản xuất camera môđun và linh kiện điện tử MCNEX VINA, Dự án đầu tư xây dựng nhà máy HTMV số 2 của Công ty cổ phần sản xuất ô tô Hyundai Thành Công Việt Nam...

Thành tựu trong xây dựng, phát triển các KCN tỉnh Ninh Bình thời gian qua có ý nghĩa quan trọng, góp phần tạo nên sự tăng trưởng nhanh, bền vững kinh tế-xã hội tỉnh nhà, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng của ngành công nghiệp, đặc biệt Ninh Bình đã trở thành một trong 3 trung tâm công nghiệp cơ khí ô tô lớn nhất của cả nước. Theo thống kê, giai đoạn 2016-2020, tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm (GRDP) ngành công nghiệp là 18,1%; trong những năm gần đây, doanh thu của các doanh nghiệp trong KCN, cụm công nghiệp (CCN) chiếm khoảng 80% GRDP ngành công nghiệp; các KCN của tỉnh đóng góp vào ngân sách Nhà nước từ 12.000 đến trên 18.000 tỷ đồng, chiếm từ 70 đến trên 80% số thu ngân sách toàn tỉnh. Qua đó góp phần đưa Ninh Bình trở thành tỉnh thứ 14 trong 63 tỉnh, thành phố của cả nước tự cân đối ngân sách và có số thu đứng thứ 15/63 tỉnh, thành phố. Cơ cấu thu chuyển biến tích cực, trong tổng thu nội địa, nguồn thu từ thuế, phí, lệ phí và thu khác chiếm tỷ trọng lớn và đóng vai trò chủ đạo.

Kết quả nêu trên là rất đáng ghi nhận, song đặt trong bối cảnh hiện nay, sự phát triển của công nghiệp hóa, hiện đại hóa, trong đó có các KCN trên thế giới cũng như ở Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn, với nhiều mô hình tiên tiến, hiệu quả hơn; mặt khác, tư duy, tầm nhìn về lĩnh vực này ở tầm Quốc gia và của tỉnh Ninh Bình cũng đã có bước phát triển mới. Cụ thể như: Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã thông qua định hướng và tầm nhìn phát triển đất nước đến năm 2025, 2030 và 2045 với mục tiêu tiếp tục đẩy mạnh công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đến năm 2025, tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo trong GDP đạt 50%.

Ngày 28/5/2022, Chính phủ đã ban hành Nghị định 35/2022 NĐ-CP quy định về quản lý KCN và khu kinh tế. Nghị định đã định hướng xây dựng khu kinh tế, KCN-đô thị-dịch vụ, khu công nghiệp sinh thái giảm tiêu hao năng lượng, hạn chế phát thải khí nhà kính, chú trọng trách nhiệm xã hội và được quản trị theo mô hình Chính phủ số. Đây là mô hình KCN thế hệ mới sẽ giải quyết một cách đồng bộ ba hoạt động cơ bản của con người là “sống”, “làm việc” và “nghỉ ngơi, giải trí”; bảo đảm cho sự phát triển “xanh” và “bền vững”, gắn kết chặt chẽ trong cấu trúc phát triển chung của đô thị và nông thôn; có sự phát triển hỗn hợp; sự hòa nhập; sự phát triển linh hoạt và thông minh; cộng sinh công nghiệp và “cộng đồng”; kết cấu hạ tầng tiên tiến, đầy đủ và đồng bộ.

Tại Quy hoạch tỉnh Ninh Bình thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã nêu bật quan điểm phát triển của tỉnh là: Tập trung phát triển kinh tế nhanh và bền vững, với mô hình phát triển “xanh”. Đồng thời, đặt ra nhiệm vụ cụ thể là: Hình thành hệ thống các KCN trên địa bàn tỉnh Ninh Bình có hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đồng bộ, hiện đại, đảm bảo sự phát triển bền vững gắn với phát triển đô thị-dịch vụ; tạo mối liên kết phát triển giữa công nghiệp của tỉnh với vùng Bắc Trung Bộ và vùng đồng bằng Sông Hồng.

Theo định hướng quy hoạch, toàn tỉnh có 11 KCN với tổng diện tích quy hoạch khoảng 2.813 ha. Theo đó, đến năm 2025, Ninh Bình tập trung thu hút nhà đầu tư xây dựng-kinh doanh hạ tầng KCN Tam Điệp II, KCN Phú Long. Đến năm 2030 thu hút được nhà đầu tư xây dựng - kinh doanh hạ tầng KCN Gián Khẩu II. Trong đó, KCN Phú Long và KCN Gián Khẩu sẽ phát triển theo mô hình KCN - Đô thị - Dịch vụ... để phát triển công nghiệp cơ khí, lắp ráp sản xuất ô tô, công nghiệp công nghệ cao làm động lực cho tăng trưởng kinh tế, thúc đẩy quá trình dịch vụ hóa, đô thị hóa; 100% KCN đã đi vào hoạt động có hệ thống xử lý chất thải đồng bộ, tập trung theo đúng quy định của Luật Bảo vệ môi trường và đầy đủ các công trình tiện ích phục vụ công nhân lao động trong KCN theo quy định.

Có thể thấy, trong từng giai đoạn phát triển, tỉnh Ninh Bình đã luôn có sự đổi mới để hoàn thành “sứ mệnh” của KCN, phù hợp với định hướng phát triển KCN của Quốc gia và quốc tế. Dưới góc độ Ban Quản lý các KCN, để thực hiện nhiệm vụ xây dựng, phát triển các KCN thế hệ mới “xanh” và “bền vững” theo tinh thần “4 đẩy mạnh” của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh và Quy hoạch phát triển kinh tế-xã hội tỉnh Ninh Bình đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Ban Quản lý các KCN tỉnh sẽ tập trung cao độ cho công tác lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch phân khu các KCN theo hướng đồng bộ, hiện đại, thân thiện với môi trường để thu hút các nhà đầu tư chiến lược triển khai kinh doanh, xây dựng kết cấu hạ tầng KCN. Đẩy nhanh tiến độ cải tạo, nâng cấp hoàn thiện hệ thống hạ tầng kỹ thuật 5 KCN hiện có theo định hướng mô hình KCN sinh thái, thân thiện với môi trường.

Tiếp tục thực hiện hiệu quả chương trình xúc tiến, thu hút đầu tư theo Nghị quyết số 06- NQ/TU ngày 11/10/2021 của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ và Kế hoạch số 175/KH-UBND ngày 27/10/2021 của UBND tỉnh. Đồng thời, chủ động, quyết liệt thực hiện hiệu quả, thực chất các nhiệm vụ, giải pháp tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp trong KCN duy trì, ổn định phát triển sản xuất, kinh doanh trong tình hình mới để phấn đấu hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu phát triển kinh tế-xã hội năm 2025. Đẩy mạnh công tác cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh để tạo ra sự đột phá mới trong thu hút đầu tư vào địa bàn tỉnh cũng như KCN; đồng hành, lắng nghe, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, tạo mọi điều kiện thuận lợi để thúc đẩy, phát triển sản xuất, kinh doanh. Tiếp tục hoàn thiện cơ cấu tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý Nhà nước trong các KCN; rà soát, điều chỉnh, bổ sung và tham mưu ban hành các chính sách mới phát triển công nghiệp, đầu tư hạ tầng các KCN.

Như vậy có thể thấy lựa chọn phát triển các KCN theo hướng “Xanh” và “Bền vững” ở Ninh Bình trong giai đoạn mới hay nói cách khác là phát triển các KCN thế hệ mới là sự phát triển tất yếu, đúng đắn. Điều này sẽ là lợi thế cạnh tranh để Ninh Bình đi tắt đón đầu trong thu hút đầu tư, cũng như tạo thêm kỳ tích để thực hiện một trong “7 nhiệm vụ trọng tâm, đột phá” được đề ra tại Quy hoạch tỉnh đó là: Phát triển công nghiệp bao gồm cả ngành công nghiệp cơ khí ô tô hiện đại và công nghiệp văn hóa gắn với kinh tế di sản; đưa Ninh Bình trở thành trung tâm công nghiệp cơ khí ô tô, công nghiệp phụ trợ hàng đầu của Quốc gia và khu vực.

Bùi Duy Quang
Trưởng Ban quản lý các Khu công nghiệp tỉnh Ninh Bình