Tái hiện lịch sử Việt Nam giai đoạn 1966-1976 qua ống kính của nhiếp ảnh gia Pháp Marc Riboud

Chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh làm việc với Thủ tướng Phạm Văn Đồng, một góc thành phố Huế bị chiến tranh tàn phá, những người dân miền Bắc lao động bằng đôi tay trần… nằm trong hơn 50 bức ảnh màu và đen trắng liên quan đến chiến tranh Việt Nam, do nhiếp ảnh gia người Pháp Marc Riboud thực hiện, đang được trưng bày tại Bảo tàng Guimet ở thủ đô Paris.
Nổi bật tại cuộc triển lãm là bức ảnh cô gái Mỹ cầm hoa trước mặt những người lính có vũ trang trong một cuộc tuần hành ủng hộ hòa bình ở Việt Nam. Theo tài liệu của Bảo tàng Guimet, tháng 10/1967, ông Marc Riboud đã chụp ảnh những thanh niên Mỹ biểu tình trước Lầu Năm Góc ở Washington, hô vang khẩu hiệu phản đối chiến tranh. Khoảnh khắc cô gái với bông hoa đã lọt vào ống kính của ông, tạo nên một bức ảnh nổi tiếng thế giới và trở thành biểu tượng cho khát vọng hòa bình.
Triển lãm cũng trưng bày những tài liệu lưu trữ ghi lại hoạt động và các bài báo của nhiếp ảnh gia Marc Riboud tại Việt Nam từ năm 1966 đến năm 1976. Các tài liệu cho thấy ông đã đến Việt Nam nhiều lần trong khoảng thời gian đó, dừng chân ở Hà Nội, Sài Gòn, thành phố Huế bị đánh bom, phản ánh cuộc sống và con người Việt Nam trên đường phố, trên những cánh đồng lúa, trong các nhà máy và cả trong các trại cải tạo. Với góc nhìn độc đáo, nhiếp ảnh gia người Pháp đã làm nổi bật những địa danh mà ông đã tới, những con người mà ông đã gặp. Ông đã viết những bài báo dài phản ánh tình hình Việt Nam, ca ngợi lòng dũng cảm của một dân tộc đã chiến đấu bằng những phương tiện thô sơ chống lại cường quốc lớn nhất thế giới. Cũng là phản ánh về cuộc chiến tranh Việt Nam, nhưng những bức ảnh của ông mang màu sắc tích cực. Từ cảnh buôn bán nhộn nhịp trên đống đổ nát của một con phố, đến buổi hẹn hò của những người yêu nhau bên cạnh hầm trú bom và cả những gương mặt tươi tắn, sống động của trẻ em Việt Nam, các tác phẩm của ông đều cho thấy cuộc sống của người dân tuy bị đảo lộn, bi thương, nhưng vẫn tiếp diễn bền bỉ, bất chấp mọi nghịch cảnh.
Trao đổi với phóng viên TTXVN tại Pháp, bà Lorène Durret, phụ trách Hiệp hội "Những người bạn của Marc Riboud" cho biết từ khi thành lập vào năm 2002 đến nay, hiệp hội đã tổ chức nhiều cuộc triển lãm các tác phẩm sách, ảnh, phóng sự của ông Marc Riboud. Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên hiệp hội phối hợp với Bảo tàng Guimet tổ chức cuộc triển lãm ảnh và tư liệu về Việt Nam do nhiếp ảnh gia vĩ đại người Pháp thực hiện. Sự kiện nhằm kỷ niệm 50 năm ngày kết thúc chiến tranh ở Việt Nam. Bà Durret nhấn mạnh: "Các tác phẩm đều được giới thiệu bối cảnh ra đời cụ thể, với các tài liệu giải thích thời điểm ông thực hiện các phóng sự khác nhau, ở các địa điểm khác nhau, mang đến cho người xem những ký ức sâu sắc về một thời để nhớ". Bà hy vọng có thể mang cuộc triển lãm này tới công chúng Việt Nam vì "đó cũng là mong muốn của ông Marc Riboud khi trở lại Việt Nam lần cuối cùng ở tuổi ngoài 80".
Có mặt tại buổi khai mạc triển lãm, bà Catherine Riboud, phu nhân của nhiếp ảnh gia người Pháp, cũng khẳng định: "Ông ấy đã rất xúc động trước cuộc chiến này, trước những con người nghèo khổ, có rất ít phương tiện để chiến đấu, nhưng vẫn kiên cường chống lại một thế lực to lớn. Ông ấy đã dành nhiều sự ngưỡng mộ đối với lòng dũng cảm của người Việt Nam. Với ông Marc, Việt Nam là một điều gì đó gần gũi trong trái tim và đó là lý do vì sao ông ấy quay trở lại rất đều đặn trong suốt 10 năm". Chia sẻ nỗi đau mà nhân dân Việt Nam phải chịu đựng trong cuộc chiến dai dẳng và khốc liệt, bà cũng bày tỏ niềm vui khi thấy cuộc chiến đó đã kết thúc: "Tôi nghĩ thật tuyệt khi trong suốt 50 năm qua, Việt Nam được sống trong hòa bình".
Đánh giá cao sáng kiến của Bảo tàng Guimet và Hiệp hội "Những người bạn của Marc Riboud", Đại sứ Việt Nam tại Pháp Đinh Toàn Thắng nhấn mạnh triển lãm càng có ý nghĩa to lớn hơn vì sự kiện được tổ chức vào dịp Việt Nam sẽ kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước. Theo Đại sứ, các tác phẩm và các bức ảnh nổi tiếng của Marc Riboud đã được lan truyền khắp nơi trong thời gian chiến tranh Việt Nam, góp phần dấy lên phong trào nhân dân thế giới phản đối chiến tranh do Mỹ tiến hành đồng thời ủng hộ cuộc đấu tranh của nhân dân Việt Nam. Đại sứ khẳng định: "Các tác phẩm của Marc Riboud không chỉ mô tả sự khốc liệt của chiến tranh, mà còn lột tả được những nét anh hùng của nhân dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến vì độc lập dân tộc và thống nhất đất nước".
Nhiếp ảnh gia Marc Riboud sinh năm 1923 tại Saint-Genis-Laval, gần Lyon. Ông đến với nhiếp ảnh bằng chiếc máy ảnh nhỏ hiệu Vest-Pocket mà cha ông tặng vào dịp ông kỷ niệm sinh nhật lần thứ 14. Tốt nghiệp đại học với tấm bằng kỹ sư và làm việc trong một nhà máy, nhưng sau đó ông đã quyết định cống hiến hết mình cho sự nghiệp nhiếp ảnh. Năm 1953, lần đầu tiên tác phẩm của ông được đăng trên tạp chí Life là bức ảnh "Họa sĩ của tháp Eiffel", chụp một người thợ mặc quần yếm, đi giày đế cói đang sơn lại các dầm của tháp Eiffel. Đây cũng là thời điểm ông gia nhập hãng nhiếp ảnh Magnum, chính thức bước vào sự nghiệp nhiếp ảnh.
Nhiếp ảnh gia Marc Riboud đã chụp hơn 50.000 bức ảnh phóng sự các loại ở những nơi ông từng đi qua, từ châu Âu đến Trung Đông, từ châu Mỹ, sang châu Á, châu Phi. Những bức ảnh của ông đã được xuất bản trên nhiều tạp chí như Life, Geo, National Geographic, Paris Match và Stern. Tác phẩm của ông đã được trao nhiều giải thưởng danh giá và được lưu giữ tại các bảo tàng và phòng trưng bày ở Paris, New York, Thượng Hải (Shanghai), Tokyo... Sau khi ông qua đời ở tuổi 93 vào năm 2016, phần lớn các tác phẩm trong kho lưu trữ của ông đã được đưa vào bộ sưu tập của Bảo tàng nghệ thuật châu Á Guimet.